Суҳбат.

Қиличбоз Малика ҲАКИМОВА: “МАҚСАДИМ - ОЛИМПИАДА ОЛТИН МЕДАЛИНИ ҚЎЛГА КИРИТИШ!”

 “БАРЧА ЕГУЛИКЛАРИМ ТАБИИЙ МАҲСУЛОТЛАРДАН ИБОРАТ”

Яқинда Ўзбекистон терма жамоаси аъзоси Малика Хакимова ўзбекистонлик аёл қиличбозлар орасида жаҳон рейтинги орқали Олимпия ўйинларига йўлланма олган илк спортчига айланди. Бундан аввал ҳам у Жаҳон кубоги ҳамда Осиё кубогида мунтазам равишда иштирок этиб ўзбек спорти мухлисларининг меҳрига сазовор бўлиб келаётган эди. Спортчи айни кунда Токио Олимпиадасида ҳам зафар қучишни ўз олдига мақсад қилиб қўйган.

Малика Ҳакимова   спортдаги йўли, оиласи, ғалабаси ва саломатлик сирлари ҳақида мухбиримизга сўзлаб берди.

- Малика, энг аввало сизни Токио Олимпия ўйинлари лицензиясини тўғридан-тўғри қўлга киритиш учун дунё рейтингида белгиланган миқдордаги очколарни йиғишга эришганингиз билан табриклайман. Чемпионлик унвонини илк марта қўлга киритишдан кўра, уни сақлаб қолиш қийинроқ дейишади. Ҳақиқатан шундайми?

- Албатта жуда қийин. Чунки ҳар бир турнирда мусобақалар қизғин ва муросасиз кечади ва ҳар сафар спортчи юқори ўринларни эгаллашдан умидвор бўлади ва яна ўзини биринчи рақамли эканлигини исботлаши керак. Бу эса осон эмас. Ҳар сафар аренага чиқаркансан, фақат шу ҳақда ўйлайсан, ҳаяжонланасан ва ўзингни кўрсатишга интиласан. Дастлаб 1-ўринни олиш учун интиларкансан бу ҳақда ўйламайсан, бироқ бунга эришиш учун ўз ишингни мукаммал, бенуқсон бажаришда давом этиб меҳнат қиласан. Натижада юқори ўринга мушарраф бўласан. Унга эришганингдан кейин эса мақсадинг фақат 1-ўринни бўлади ва худди боксёр ўз белбоғини қўлдан бой бермаслик учун курашгани  сингари бошқа спорчилар ҳам ўз чемпионлик унвонингни ҳимоя қилиш учун жон-жаҳди билан интилади.

“...СПОРТ МЕНИ ҲАР ТОМОНЛАМА ЎРАБ ТУРАДИ”

- Оила аъзоларингиз ва болалигингиз ҳақида гапириб беринг...

- Болалигим жуда қизиқарли ва қувончли кечган. 4 ёшимдан бошлаб спорт билан шуғулланганман. Севимли спорт турим гимнастика эди. Кейин баскетбол, сузишга борганман. Бундан ташқари мусиқа  мактабида ҳам ўқиганман, рақс билан шуғулланганман. Ҳар томонлама баркамол бўлишим учун ота- онам турли тўгаракларга беришган. Хуллас, мактабда жуда фаол бўлганман. Ота-онам ҳам спортчилар. Онам баскетболчи, отам футболчи. Синглим ҳам гимнастика ва шахмат билан шуғалланган, айни кунда сузиш билан машғул ва у 13 ёшда Ўзбекистон терма жамоа аъзоси. 16 ёшимда Тошкент шаҳридаги республика Олимпия резервлари коллежига ўқишга кирдим ва бу ерда қиличбозлик билан жиддий шуғуллана бошладим.

-Нима учун айнан қиличбозликни танладингиз?

- Юқорида онамни ҳам спортчи эканлигини айтгандим. Ёш мураббий Кудаев Руслан Равильович гуруҳи учун танлов эълон қилинганди. Онам бу ҳақда эшитиб қолди ва унга қиличбозлик жуда қизиқарли бўлиб туйилди. Коллежда бунгача ҳам қилиқчбозлар гуруҳи бўлган. Лекин уларнинг ёши меникидан катта эди.  Онам мени Руслан Равильович билан шуғулланишимни истади. Ўша кезларда қариндош ака(двоюродний)ларимдан бири ҳам қиличбоз эди. У уйимизга келганида унга қараб менда ҳам қизиқиш уйғонган. Акам ҳар сафар жуда мароқ қилган ишларини сўзлаб берарди.  Мен эса шпага(шамшир), кийим-бошларининг ўзгачалигига қараб ҳайрон қолардим. Шу тарзда 10 ёшимда онам мени мураббийим ёнига етаклаб олиб борди. Иккаламиз 15 йилдирки бирга ишлаяпмиз. У менга жуда кўп нарсани ўргатди. Барча муваффақиятларимда унинг ҳиссаси катта. Турмуш чиққанимга кўп бўлмади. Турмуш ўртоғим ҳам спортчи, футболист. Кўриб турганингиздек, спорт мени ҳар томонлама ўраб туради.

“ҚИЛИЧБОЗЛИК ИНСОНГА КУЧ БЕРАДИ”

- Қиличбозлик машғулотларида нима сизга кўпроқ қизиқарли бўлган? Илк машғулотлардаёқ қурол-яроғларни ишлатиш учун қўлингизга беришганми?

-Шпага, қилич ва сабляни қўлда ушлаб туриш ҳамда улар билан турли хатти-ҳаракатларни амалга ошириш  усуллари туфайли қиличбозлик мени ўзига мафтун этган. Биринчи машғулотдаёқ уларни ушлаб кўриш учун рухсат беришган. Қиличбозлик инсонга куч беради, фикрлашни теран қилади, хатти-ҳаракатлар тез, абжир, қаерлардадир  айёрликни талаб қилади. Назаримда бундай спорт тури жуда кам, фақат якка курашни(единаборство) ҳисобга олмасак. Якка курашда ҳам кўплаб инсоний фазилатлар мужассам.

- Сизнингча, қиличбозлик билан шуғулланмоқчи бўлган болада қандай фазилатлар мужассам бўлиши керак? Мураббий кўпроқ нимага эътибор қаратади?

- Агар болани қиличбозликка ёки бошқа спорт турига эрта берсангиз, мураббий уни тарбиялайди ва керакли нарсаларни ўргатади, шакллантиради. Бироқ энг аввало болада спорт билан шуғулланиш жуда катта  қизиқиш, фаоллик бўлиши, кўзлари ёниб туриши керак. Тажриба ошгандан кейин профессионал даражада шуғулланиш мумкин.

Бизда бўй ёки оғирлик борасида аниқ мезонлар йўқ,  қиличбозлик билан шуғулланувчилар орасида баланд бўйлилару ўртачалар ҳам, озғинлар ҳам, бироз тўлалар ҳам бор. Хуллас, турли хил спортчиларни кўриш мумкин. Мураббий спортчиларни маълум бир ўлчовлар билан танламайди. Уларга юқори натижаларга эришиш учун астойдил меҳнат қиладиганлар ёқади.  Ҳар бир бола ўзига хос дунё,  кимдадир кўпроқ, кимдадир камроқ спортчига хос фазилатлар мужассам. Мураббий шуларга қараб уни ривожлантиришга ва спортда катта ютуқларга эришишида ёрдам беради.
- Қиличбозлик қандай фазилатларнинг шаклланишида ёрдам беради?

- Ҳар қандай спорт тури куч, ғайратлилик, қатъиятлик, мақсад сари интилиш, ҳамма нарсага эришиш қобилиятини ривжлантиради.  Менда қиличбозлик шу каби фазилатларни ривожлантирди. Булардан ташқари, психолог бўлиш, вазминлик, босиқлик ва бир вақтда спортча чиниқиш ҳам жуда муҳим. Юқоридаги барча фазилатларга эришиш учун жуда кўп китоб ўқийман, ўз устимда изланаман.

“...АСЛИДА ҲАР БИР ЖАНГ НОЁБДИР”

- Малика, янглишмасам, сиз кўпинча бир хил рақиблар билан учрашасиз. Бир-бирингизни яхши биласиз, бироқ шунга қарамай бир бирларингиз билан курашасизлар ва сизлар галма галдан ғолиб бўласизлар?

- Албатта мусобақаларда баъзи рақибларимиз билан учрашиб қолишимиз мумкин. Лекин қиличбозлар жуда кўплиги боис ҳаммасини ҳам танимайман. Мусобақаларнинг бирида ютсам, бирида ютқизаман. Рақибимнинг нималарга қодирлигини тахминан биламан, чунки мусобақа бўлишидан аввал уларни озми-кўпми ўрганаман. Назаримда рақибларим ҳам худди мен каби ўйлашади ва шундай йўл тутишади. Рақибингизни биласизми ёки билмайсизми, барибир у билан курашишингиз шарт.

Дарвоқе, ҳар бир рақибни билган тақдирингизда ҳам яккама-якка олишувда баъзи ҳаракатлари учун уни гўё биринчи марта кўраётгандай бўласиз. Инсон ўзгаради. Албатта, баъзи таниш ҳаракатлар мавжуд,  кутилмаган вазиятларда душманни ҳайратда қолдирасиз ва у  доимий равишда қўллайдиган усулини ишга солади. Аммо рақиб тактикани ўзгартириши мумкин: у кеча ҳужум қилганди, бугун эса ҳимояланади. Бир қараганда ҳамма нарса аниқ кўринади, аммо аслида ҳар бир жанг ноёбдир. Шунинг учун сиз рақибимнинг аввалги ҳаракатларини яхши биламан, чиқиб ғалабага эришаман, деб ўйламаслигингиз керак. Лекин ҳар қандай ҳолатда ҳар ким ўзича ютишга интилади, бу спорт, бу кураш. Унда ғолиблар ҳам, мағлублар ҳам бўлиши табиий ҳол. Мен албатта ғолиб бўлишга интиламан, бу менга куч беради ва ғалабани янада яқинлаштиради.

-  Сизлар ниқобларда курашасиз, рақибингизнинг юз ва кўзларини, имо-ишораларни кўрмайсиз. Рақибингизни “қандай ўқийсиз”?

 - Кўзларга қараш биз учун шарт эмас. Биз учун кўз – бу гавда, тана. Қиличбоз танага, қўл ва қуролга қарайди. Рақиб сокин ҳолатда ёки асабийлашаётганда қандай ҳаракат бошлашини  яхши биламиз. Шунинг учун, қанчалик қийин бўлмасин, сиз ҳисларингизни яширишингиз керак, у сизнинг ҳаракатларингизни олдиндан башорат қила олмаслиги муҳим.  У кутилмаган пайтда, кутилмаган жойга зарба бериш зарур.

“МАҚСАДИМ - ОЛИМПИАДА ОЛТИН МЕДАЛИНИ ҚЎЛГА КИРИТИШ!”

- 2013 йилда илк медални қўлга киритиш қанчалар қийин бўлган? Сиз учун бу кутилмаган ҳолат бўлганми? Орадан шунча фурсат ўтиб нималарни эслайсиз?

-Биласизми, мусобақага йўл оларкансиз, албатта олтин медаль ҳақида ўйлайсиз. Лекин келасизу, медални осонликча олиб кетмайсиз. Бунинг учун астойдил тер тўкишингиз керак бўлади. 2013 йил сентябрида мураббийим Руслан Равильович мени Тошкентга олиб келди ва биз март ойида бўладиган Осиё чемпионатига 6 ой мобайнида жиддий тайёргарлик кўрдик. Мураббийим ҳар куни якка ўзим билан 7 соатдан машғулотлар ўтказганди. Бундан ташқари, хорижда бўлган катталарнинг ўқув машғулотларида ҳам қатнашдим. Жуда фаол спортчи бўлганим учун мураббийим мени ҳар доим турнирларга бирга олиб юришга, тажрибамни оширишга интиларди.

Медаль олишимни ҳамма кутганди, чунки мусобақага роса тайёргарлик кўргандим. Ўша кезлардаги ҳаяжонли дақиқаларни ҳеч қачон унутмайман. Медални бўйнимга тақиб қўйишганидан кейин 1-ўринни олганимни ҳис этганман.

- Токиодаги Олимпия ўйинларига қай тарзда тайёргарлик кўряпсиз? Бир кунда неча соат шуғулланаяпсиз?

-Ҳозир барча сирларни оча олмайман. Албатта жуда қаттиқ тайёргарлик кўряпман. Ахзир Олимпиадага боришни ҳар бир спортчи орзулайди. Лекин бу ҳаммага ҳам насиб этавермайди. Олимпиада ўйинлари – бу энг юқори даражада ўтказиладиган энг катта анжуман. У ерда бутун дунёнинг энг зўр спортчилари, шу жумладан қиличбозлар иштирок этишини эса барча яхши билади. У ерда ўйинларга нафақат жисмонан, балки тактик ва руҳан тайёргарлик бўлиши муҳим.  Мақсадим - Олимпиада олтин медалини қўлга киритиш!

- Саломатлик сирларингиз нималардан иборат? Сизнингча, соғлом турмуш тарзи нима?

-Соғ-саломат юришимнинг асосий сири албатта соғлом турмуш тарзи ҳисобланади. Жуда кўпчилик одамлар ким профессионал спорт билан шуғулланса, у соғлом деб ўйлайди. Лекин аслида бундай эмас. (кулимсираб) Деярли кўпчилик спортчиларда ўзига яраша профессионал жароҳат бор. Шахсан ўим соғлом юриш учун эрта тонгда югураман, бадантарбия қиламан. Бадантарбия кун мобайнида тетик юриш учун куч-қувват беради. Инсоннинг саломатлигида таомлар ҳам катта роль ўйнайди. Шунинг учун ёғли, қовурилган таомлар, тузламалар ва ўта ширин нарсаларни емасликка интиламан.

- Умр йўлингизда қандай хасталикларни бошингиздан ўтказгансиз?

- Ора-сира шамоллаганимни айтмасам, бошқа касалликларга чалинмаганман.

   - Қандай таомланишни афзал кўрасиз? Айтишларича, спортчилар махсус тузилган таомнома асосида овқатланишади, ҳақиқатан шундайми?

-Бир кунда 3 марта таомланаман. Оралиқда батончиклар, олма, банан тановул қилишим мумкин. Ҳақиқатан парҳезшунослар спортчилар учун тузган таомнома асосида егуликлар ейман. Бу таомлар менга кўпроқ куч-қувват беради. Чунки биз машғулотлар пайтида жуда кўп қувватимизни йўқотамиз. Мусобақаларга тайёргарлик пайтида гўштли таомлар, макароннинг махсус тури, сабзавот ва мевалар, кўкатлар беришади. Мен ҳеч қачон биологик қувват берувчиларни истеъмол қилмаганман. Юртимиз ўзининг ширали ва мазали мевалари билан машҳур. Шунинг учун барча егуликларим табиий маҳсулотлардан иборат.

- Севимли сабзавотингиз,а мева, ичимлик ва таомлар ҳақида…

- Яхши кўрган нарсам бу тарвуз. Мутахассисларнинг айтишларича, тарвуз спортчиларга кони фойда. Чунки унда аминокислота кўп ва у бўғимлар орасидаги оғриқни тўхтатади. Агар машғулотдан кейин ачиш ва оғриқ сезилишини хоҳламасак, машғулотдан аввал тарвузнинг 1/3 қисмидан тайёрланган шарбатни ичиш лозим. Қулупнай, банан, олмани мазха қилиб ейман. Ичимликлардан эса албатта мевалар шарбати. Бу мева ва сабзавотларнинг фойдали жиҳатлари ҳақида соатлаб гапиришим мумкин. Таомлардан эса манти ва чучварани жуда хуш кўраман.

 ТАВСИЯ ВА МАСЛАҲАТЛАР

• Ҳар куни эрта тонгда югуринг, бадантарбия машқларини бажаринг. Эрталабки бундай машқлар кишига кун давомида куч-қувват ва ғайрат беради. Шунингдек, офисда ўтириб ишлайдиганлар нафас олиш машқларини бажарганлари яхши.
• Тарвуз шарбати чанқоқ қолдириши билан бирга, ўт ва сийдик ҳайдаш ҳусусиятига эга. Шунинг учун буйрак ва жигар касалликларида уни истеъмол қилиб туриш керак.
• Ҳар бир аёл гўзал бўлишни истайди. Бунинг учун эса имкониятлар жуда кўп. Бироқ кўпчилик терининг чиройли са соғлом бўлиши косметика воситаларига боғлиқ деб фикрлайди ва адашади. Аслида ҳар куни ейдиган таомларимиз теримизга таъсир этади. Бундан ташқари, юртимизда пишиб етилган мева-чеваларнинг ҳаммасидан фойдаланса бўлади. Ҳадемай қулупнай, олча пишиб етилади. Айтайлик, қаришни секинлаштириш учун кунига бир пиёла олча шарбати ичиб туриш кифоя. Агар терингиз таранг бўлишини истасангиз, эзилган олча ниқобини юзингизга 20 дақиқа суртиб қўйиб, кейин илиқ сувда ювиб юборинг. Тавсияларни албатта косметолог билан маслаҳатлашган ҳолда қўлланг. МАЪЛУМОТ

* 1996 йил 24 декабрда Навоий шаҳрида таваллуд топган.

* 2012 йилда Тошкент шаҳридаги республика Олимпия резервлари коллежига ўқишга кирган.

* 2015-2019 йилларда Ўзбекистон давлат физкультура ва спорт университетининг талабаси бўлди.

* 2013 йилда кадетлар ўртасида бўлиб ўтган Осиё чемпионатида илк олтин медалини қўлга киритди.

* 2015 йилда ёшлар ўртасида ўтказилган Осиё чемпионатида иккинчи олтин медалига сазовор бўлди. Сўнгра Қозоғистонда бўлиб ўтган халқаро чемпионатда олтин медаль олди.

* 2019 йили Марказий Осиё чемпионатида 1-ўринни эгаллади.

* Айни кунда Токиода 2021 йилда бўлиб ўтадиган Олимпия ўйинлари қатнашчиси сифатида тайёргарлик ишлари билан машғул.

* Оилали

 

"Шифо-инфо" газетаси мухбири Маъпура НАБИЕВА суҳбатлашди.