Qiziqarli ma'lumotlar: Sirk - ko’ngilochar tomoshalar tashkil etiladigan ajoyib san’at turidir

1. "Circus" so'zini ba'zan Odisseyning sheriklarini cho'chqalarga aylantirgan Gomer asarlaridagi Sirsea nomi bilan mashhur sehrgar bilan bog'liq. Bu faraz shunchalik jozibadorki, lotin tilidagi "circenses" so'zi qadimgi Rim sirkidagi o'yinlarni anglatgan va Sirseya mo'jizalari ham o’ziga xos sirk tomoshalarining bir turi bo'lgan.

 2. Sirk faqat Yevropaga tegishli tushuncha emas. Uni butun dunyo xalqlari orasida uchratish mumkin. Tenochtitlanda ispaniyalik konkistador Hernan Kortes Montezumadagi Aztek hukmdori shaxsiy sirki - yirtqich hayvonlarning muzeyini topdi. Dunyoning boshqa tomonida Marko Polo esa buyuk xon taxtining etagida saroydagi bayramlar paytida ulkan qo’lga o’rgatilgan sherning hammaga ta’zim qilishi bilan zavqlanardi.  3. Dunyo hukmdorlari saroylarida Mo'g'ul Xoni Xubilaydan Ispaniyalik Podshoh Alfons X ga qadar, muntazam ravishda munajjimlar va jodugarlarni, hazilkash va akrobatlarni tutishgan, qo’lga o’rgatilgan hayvonlar, jodugarlar va menestrellar haqida gapirmasak ham bo’ladi. Aslida, har bir hovli qanaqadir o’ziga xos sirkka o’xshardi. 4. Avgustning hukmronligi davrida pastki qavatlarda tosh joylar qurilib, u joylar faqat bronzadan qilingan sirk uchun maxsus chiptalarni xarid qilish imkoniga ega bo'lgan Rimliklar o’tirishi mumkin edi. Bugungi kunda sirkga chiptalarni onlayn tarzida, maxsus xizmatlar orqali xarid qilish mumkin. Onlayn xizmati orqali chiptalarni sotib olish oson, tezkor va qulay.  5. Qadimgi Rim sirkidan bizga meros qoldirilgan yagona narsa - bu qonga belangan korrida arenasidir, axir aslida buqalar jangi Minotavr haqidagi Krit afsonasiga borib taqaladi, faqat torrero gladiatorni va buqa esa sher o’rnini egalladi.  6. Klounning bosh kiyimi unga bid'atchilardan meros bo'lib o'tgan. Muqaddas Inkvizitsiya davrida, bu bosh kiyimi mahbuslar uchun shapka sifatida xizmat qilgan va sharmandalikning ramzi hisoblangan. Shu bosh kiyimini yana dangasa va itoatsiz bolalarga taqishgan.  7. Sirk mavzusi nemis adabiyoti uchun an'anaviy bo'lgan. Uni Tomas Mannning "Mario va sehrgar" dan Gunther Grassning "Tin Drum" va Henri Bellning "Kloun ko'zlari bilan" gacha kuzatish mumkin. Nitssheda ("Zardusht shunday aytgan") sim ustidagi akrobat ustunlik ramzi hisoblangan. 8. Arxeologlarning topilmalariga ko'ra, qadim zamonlarda suv bilan to'ldirilgan amfiteatrlarda butun bir dengiz urushlari (naumachies) tashkil qilingan. Ehtimol, bu karnavalning prototipiga aylangan, va "karnaval" so'zining lotincha ma’nosi "karus naryadlari" dan chiqqanligi sababli edi. 9. Turnirlar va sirklar orasida umumiy xususiyatlarni topish mumkin: qiziqarli fakt, shunday emasmi? Ot poygalari o’z sport ishtiyoqi va qiziqarliligi bilan qadimgi dunyo gladiatorlik o'yinlari va ot sporti musobaqalarining aks-sadolari bo’lgan.  10. Bugungi kunda taraqqiy etgan jamiyatlar o’zlarini "non va kino" yoki undan ham yomoni "non va televizor" bilan qondirishadi. Biroq, sirkning illuzionliklari rang-barang musiqa, tutun va qichqiriqlar bilan bir qatorda Kolizeydan bir necha marta kattaroq binolarni to'ldiradigan videokliplar va reklama ko'rsatishlari, soch turmaklari va panklarning kiyimlari va rok kontsertlari shovqini yashashda davom etmoqda. 11. Sirk san'atining rivojlanishida lo’lilar ham katta rolni egallashgan. Ularning qonlarida sirk bor, chunki ular jamiyatdan tashqarida turishadi, va ularda kiyim-kechakdan hayot tarzlariga qadar hamma narsa odatdagidan boshqacharoqdir.  12. Uzoqdan oy kraterlari sirk arenasiga o'xshaydi. Ehtimol, bu uzoq kelajakda sayyoralararo truppalar o'zlarida hayratomuz mo’jizalar namoyish etishadi, Spilbergning filmlaridagiga o’xshab, uning san’atining ko'p jihatlari sirkga o'xshaydi.

13. Oh, bu ko'p qirrali sirk: u haqida qiziqarli faktlarni kinoda, musiqa va san'at asarlarida uchratish mumkin. Shunday qilib, XV - XVI asrning evropalik rassomlari ko'pincha rasmlarida hazilkashlarni tasvirlashgan. Pikassoning asarlarida buqalar, akrobatlar va arlekinlar juda ko'p. O’z safarining boshida kinematograf ham sirk, kabare va musiqiy zalning sahna uslublari va mavzulariga murojaat qilgan.