Кўпчилик одамда эволюция жараёнида ҳеч қандай ўзгариш бўлмайди, деб ўйлайди. Aммо бу асосий фикрдан узоқдир. Ўтган минг йиллик давомида жуда ўзгариб, янги қобилият ва кўникмаларга эга бўлдик.
Эволюция жараёнида инсон нимага эришди? Бугун шу ҳақда гаплашамиз.
Баданни қоплаган тук камайди
Эҳтимол, бу белги энг аниғидир. Aгар тарихдан олдинги даврда одамларнинг бадани қалин тук билан қлпланган бўлса, бугунги кунда кўп одамларда сезиларли даражада камайган ёки умуман йўқолиб кетган.
Тук тананинг терморегуляцияси учун катта аҳамиятга эга, шунингдек танани чанг ва ахлатдан ҳимоя қилади. Бироқ қулай уй-жойга кўчиб ўтгач, энди бу табиий ҳимояга муҳтож эмас. Натижада унинг туклари сезиларли даражада камайган.
Баландликдан нафас олишни ўргандик
Биз тоққа қанчалик баланд чиқсак, нафас олишимиз шунчалик қийинлашади. Бу паст атмосфера босими билан боғлиқ, кислород миқдори камаяди.
Баландликка чиқиб нафас олишга ўрганмаган одам бўғилиб, ҳушидан кетаётганини ҳис қилиши мумкин.
Aммо Тибетда бутунлай бошқа манзарани кўришимиз мумкин. Узоқ вақт давомида тоғларда яшаган тибетликлар организми тоғ шароитларига мослашган.
Бунга EPAS1 генидаги мутация сабаб бўлган. Кислород етишмовчилиги шароитида тана ишини меъёрлаштиради, шунингдек, юракни ҳаддан ташқари юкламадан ҳимоя қилади. Ушбу ген туфайли тоғ аҳолиси нафақат баландликда ўзини қулай ҳис қилади, балки деярли юрак касаллигига дуч келмайдилар.
Улғайиш тезлашди ва бўй ўсди
Эволюция жараёнида одамнинг ўртача бўйи гоҳида ошди ёки гоҳида пасайди. Охирги бир юз эллик йил ичида тезроқ ўсдик. XIX аср охирида яшаган ота-боболаримиз бўйи биздан 11-20 сантиметр паст эди. Балоғат даври аввалроқ келди. Буни овқатланиш ва соғлиқнинг яхшиланиши билан изоҳлаш мумкин. Камроқ касал бўлиб, тез-тез овқатлана бошладик.
Мовий кўзли одамлар пайдо бўлди
Мовий кўзлар – бу 6-10 минг йил олдин пайдо бўлган генетик мутация натижасидир.
Ушбу ҳодисанинг сабабчиси меланин ишлаб чиқарадиган OCA2 гени эди. Ушбу пигмент тери, кўзлар ва сочларнинг рангини аниқлайди. Ушбу гендаги кўк кўзли одамларда мутация юзага келди ва меланин одатдагидан камроқ ишлаб чиқарила бошланди. Aгар мутация рўй бермаганида эди, кўзларнинг ранги жигарранг бўлар эди.
Қолдиқ одатлар
Эволюция пайтида тананинг баъзи қисмлари ўз функцияларини тўлиқ йўқотди, энди уларга керак эмасмиз. Думғаза – бу дум эди. Қаттиқ овқатни чайнашда ақл тишлари керак эди. Узун кафт мушаклари дарахтларнинг шохларига тармашишга имкон беаррди.
Узун кафт мушаклари аҳолининг атиги 15 фоизида қолди. Ўзингизда бор, йўқлигини текшириб кўрдингизми? ????
Манба: https://zen.yandex.ru/media/scienceeveryday/6-sposobnostei-cheloveka-kotorye-poiavilis-v-hode-evoliucii-5e8c9c963cbda1194d5da863