Инсоният тарихига юқумли касалликлар ва эпидемиялар билан «ўзаро алоқамиз» алоҳида боб сифатида кирган. Вақт ўтиши билан ушбу хавфни минималлаштиришни ўрганганга ўхшаймиз. Дунёдаги санитария меъёрларини яхшилаш, шунингдек, антибиотикларни ихтиро қилиш бунга алоҳида ҳисса қўшди.
Келинг, масалани чуқурроқ ўрганамиз!
Қуйида эксперт билан интервьюнинг тўлиқ версияси тақдим этамиз:
“Минглаб йиллар давомида инсоният миллионлаб одамларни қирғин қилган ич қотиши, вабо ва испан гриппини юқтирган вазиятларга дуч келди. Кўпинча бу инсоният тарихидаги инқирозли вазиятларга тўғри келди. Бу объектив ҳолатларми ёки қандайдир аломатми?
– Аввало, энг муҳим омил – бу одамлар ҳаракати. Кўпгина эпидемиялар оммавий, баъзида эса энг йирик миграция билан боғлиқ. Баъзилар очиқчасига айтишадики, эпидемиянинг сабабчиси тижорат, савдо. Ҳатто замонавий шифокор Прокопий Кесарийский томонидан ажойиб тарзда тасвирланган Юстиниан ўлати машҳур Буюк Ипак йўли орқали Европага Хитойдан борган ва бу тахминан уч йил давом этган. Энди ҳар куни халқаро бозор эҳтиёжларини қондирадиган жуда кўплаб одамлар минтақадан минтақага кўчиб ўтаётганлиги билан боғлиқ муайян инқирозни бошдан кечиряпмиз. Шундай қилиб, коронавирус эпидемияси ҳаракатчанлик учун маълум бадалдир.
– ХХ асрда эпидемиялар устидан ғалаба қозониш бу шифокорларнинг хизматими ёки жиддий чеклов чоралари роль ўйнаганми?
– Улар карантинни анча олдин ўйлаб топишган. Бу атама “чилла”ни англатади. Кема Венецияда рейд уюштириши керак эди, аммо ҳеч кимга уни тарк этишга рухсат берилмади (турли касалликлар туфайли қуруқликда карантин постлари мавжуд эди), атама шу воқеа билан боғлиқ. Яъни профилактика чоралари аллақачон маълум бўлган. Кўп одамлар эмланиш инфекцияларга қарши курашда катта роль ўйнаганига ишонишади. Мен бунга мутлақо қўшилмайман. Гигиена ҳолатини яхшилаш (сув таъминоти, санитария, эмлаш, шахсий гигиена яхшиланиши) орқали бундай катта ютуқларга эришилган, деб ўйлайман.
– Сиз ХХ асрнинг чума, чечак, вабо ва бошқа юқумли касалликларига қарши курашдаги ютуқлари ҳақида гапирдингиз. Сизнингча, бу давр инсониятни бироз хотиржам қилганмиди? Қолаверса, ҳозирги цивилизация модели янги таҳдидларга унчалик тайёр эмасмиди?
– Эътиборнинг заифлашиши янги таҳдидларни кутишни тўхтатганимизга олиб келди. Гарчи бу жуда кўп таҳликани келтириб чиқарган бўлса-да, охирги 20 йил ичида 20 га яқин янги инфекциялар, шу жумладан учта коронавирус ҳам ўзини кўрсатган. Муаммо шундаки, табиатнинг тубигача бостириб келяпмиз, кўршапалаклар ва бошқа одамларга яқин жонзотларни ейишни бошладилар, коронавирусгача Эбола гриппи пайдо бўлишида ҳам кўршапалаклар иштирок этган.
– Вирусли инфекцияларни тўлиқ назорат остига олиш мумкинлигига ишонасизми ва бунинг учун нима керак?
– Aлбатта, вирусларни тўлиқ назорат қила олмаймиз. Шунинг учун доимо танг аҳволда бўлиб, дунёдаги вазиятни кузатиб боришимиз керак. Операцион сигнализация тизимини ишлаб чиқиш керак. Эпидемия рўй берган мамлакатлар бу ҳақда қолганларни зудлик билан хабардор қилиши тўғрисида аллақачон келишув мавжуд.
Aслида, хитойликлар буни коронавирус ҳолатида қилишди, гарчи бу керакли натижани бермаса ҳам. Эҳтимол, фақат Россия ва Хитойнинг бошқа қўшнилари ўз кучларини тезда жамлашгандир, лекин Хитой узоқроқда, деб ҳисоблаган Европа ва AҚШ унчалик самарасиз ҳаракат қилди. Операцион сигнализация тизими ва профилактика чоралари бу йўқотишларни минималлаштиришга имкон беради, аммо оммавий касалликлар хавфи йўқолмайди. Аҳоли, аралашиш тезлиги ва мулоқотлар, шу жумладан табиатда номаълум нарсалар билан сони ўсиб бормоқда.
Доим эҳтиёт бўлиш чорасини кўринг.
Манба: https://www.kommersant.ru/doc/4323077?from=author_tech